گلو درد: علل، تشخیص و درمان
گلو درد یک علامت بسیار شایع است که اغلب نشان‌دهنده وجود یک عفونت یا التهاب در ناحیه گلو است. این عارضه می‌تواند باعث درد، خراشیدگی یا سوزش در گلو شود که اغلب هنگام بلعیدن بدتر می‌شود. در حالی که بیشتر موارد گلو درد ناشی از عفونت‌های ویروسی هستند و خود به خود بهبود می‌یابند، برخی موارد، به خصوص آن‌هایی که ناشی از عفونت‌های باکتریایی هستند، نیاز به تشخیص و درمان پزشکی دارند.
گلو درد چیست؟
گلو درد به احساس درد، ناراحتی، خشکی یا خارش در گلو گفته می‌شود که معمولاً در قسمت پشتی حلق احساس می‌گردد. این علامت می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و اغلب بلعیدن غذا و مایعات را دشوار و دردناک می‌کند. گلو درد یک بیماری مجزا نیست، بلکه نشانه‌ای از یک وضعیت زمینه‌ای دیگر است.
علل شایع گلو درد
گلو درد می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، اما شایع‌ترین علل آن عفونت‌ها هستند:
عفونت‌های ویروسی
بیشتر موارد گلو درد ناشی از عفونت‌های ویروسی هستند و نیازی به درمان با آنتی‌بیوتیک ندارند. این عفونت‌ها شامل:
- سرماخوردگی: شایع‌ترین علت گلو درد. معمولاً با علائم دیگری مانند آبریزش بینی، عطسه و سرفه همراه است.
- آنفولانزا: گلو درد می‌تواند یکی از علائم آنفولانزا باشد که معمولاً با تب بالا، بدن درد و خستگی شدید همراه است.
- مونونوکلئوز عفونی (“بیماری بوسه”): این عفونت ویروسی می‌تواند باعث گلو درد شدید، خستگی مفرط، تب و تورم غدد لنفاوی شود.
- کووید-۱۹: گلو درد می‌تواند یکی از علائم این بیماری ویروسی باشد.
- خروسک (در کودکان): عفونت ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی که باعث سرفه شبیه پارس سگ و گاهی گلو درد می‌شود.
عفونت‌های باکتریایی
اگرچه کمتر از عفونت‌های ویروسی شایع هستند، عفونت‌های باکتریایی می‌توانند باعث گلو درد شدیدتر شوند و نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک دارند:
- گلودرد استرپتوکوکی (فارنژیت استرپتوکوکی): ناشی از باکتری استرپتوکوک گروه A است. این نوع گلو درد می‌تواند باعث گلو درد ناگهانی و شدید، درد هنگام بلع، تب، لکه‌های سفید یا رگه‌های چرک روی لوزه‌ها و گاهی بثورات پوستی شود. درمان این نوع گلو درد با آنتی‌بیوتیک برای جلوگیری از عوارض جدی مانند تب روماتیسمی یا بیماری کلیوی ضروری است.
- سیاه سرفه (به صورت نادر): یک عفونت باکتریایی تنفسی که با سرفه‌های شدید مشخص می‌شود و می‌تواند باعث گلو درد نیز شود.
علل دیگر (غیر عفونی)
علاوه بر عفونت‌ها، عوامل دیگری نیز می‌توانند باعث گلو درد شوند:
- آلرژی‌ها: واکنش‌های آلرژیک به گرده گیاهان، گرد و غبار، موی حیوانات خانگی و سایر آلرژن‌ها می‌توانند باعث آبریزش پشت حلق شوند که منجر به تحریک و گلو درد می‌گردد.
- هوای خشک: تنفس هوای خشک، به خصوص در فصول سرد سال که سیستم‌های گرمایشی روشن هستند، می‌تواند باعث خشکی و خراشیدگی گلو شود.
- مواد محرک: استنشاق دود سیگار، آلودگی هوا، مواد شیمیایی یا پاک کننده‌ها می‌تواند گلو را تحریک کرده و باعث درد شود.
- فریاد زدن یا صحبت کردن طولانی مدت: استفاده بیش از حد از تارهای صوتی می‌تواند باعث فشار و گلو درد شود.
- بیماری رفلاکس معده به مری (GERD): اسید معده که به سمت بالا برمی‌گردد و وارد مری و گاهی گلو می‌شود، می‌تواند باعث سوزش و گلو درد، به خصوص در صبح، شود.
- تومورها (نادر): در موارد بسیار نادر، گلو درد مزمن و بدون بهبود می‌تواند نشانه‌ای از تومور در گلو، زبان یا حنجره باشد.
تشخیص علت گلو درد
برای درمان مؤثر گلو درد، مهم است که علت آن تشخیص داده شود. این امر به خصوص برای افتراق گلو درد ویروسی از گلو درد باکتریایی (استرپتوکوکی) اهمیت دارد، زیرا دومی نیاز به آنتی‌بیوتیک دارد. پزشک برای تشخیص علت:
معاینه فیزیکی
پزشک به دقت داخل حلق و لوزه‌ها را برای بررسی قرمزی، تورم، لکه‌های سفید یا رگه‌های چرک معاینه می‌کند. همچنین ممکن است غدد لنفاوی گردن را برای بررسی تورم لمس کند و به صدای تنفس شما گوش دهد.
آزمایشات تشخیصی
- تست سریع گلو استرپ (Rapid Strep Test): پزشک با یک سواب (گوش‌پاک‌کن بلند) نمونه‌ای از پشت حلق می‌گیرد. این نمونه در مطب آزمایش می‌شود و نتایج در عرض چند دقیقه آماده می‌شوند. این تست می‌تواند وجود باکتری استرپتوکوک گروه A را تشخیص دهد.
- کشت گلو (Throat Culture): اگر تست سریع منفی باشد اما پزشک همچنان به گلودرد استرپتوکوکی مشکوک باشد، یا به عنوان یک تست تأییدی، ممکن است نمونه‌ای برای کشت به آزمایشگاه فرستاده شود. نتایج کشت معمولاً ۲۴ تا ۴۸ ساعت طول می‌کشد و دقیق‌تر است.
- در موارد گلو درد ویروسی، معمولاً نیاز به آزمایشات تشخیصی نیست و تشخیص بر اساس علائم بالینی انجام می‌شود.
درمان گلو درد
درمان گلو درد بستگی به علت آن دارد:
درمان گلو درد ناشی از عفونت‌های ویروسی
از آنجا که آنتی‌بیوتیک‌ها بر ویروس‌ها بی‌اثر هستند، درمان گلو درد ویروسی بر تسکین علائم متمرکز است:
- استراحت: به بدن اجازه دهید تا با عفونت مبارزه کند.
- نوشیدن مایعات فراوان: مایعات گرم مانند چای با عسل و لیمو، آب گوشت یا مرغ به تسکین گلو درد و هیدراته نگه داشتن بدن کمک می‌کنند.
- غرغره با آب نمک: مخلوط کردن نصف قاشق چای‌خوری نمک در یک لیوان آب گرم و غرغره کردن آن چندین بار در روز می‌تواند به کاهش تورم و درد کمک کند.
- قرص‌های مکیدنی گلو یا آب‌نبات سفت: می‌توانند به مرطوب نگه داشتن گلو و تسکین موقت درد کمک کنند. (با احتیاط در کودکان خردسال به دلیل خطر خفگی).
- عسل: یک قاشق چای‌خوری عسل می‌تواند به تسکین سرفه و گلودرد کمک کند. (نباید به کودکان زیر ۱ سال داده شود).
- داروهای بدون نسخه: استامینوفن یا ایبوپروفن می‌توانند برای کاهش درد و تب استفاده شوند.
- دستگاه بخور یا رطوبت‌ساز: مرطوب نگه داشتن هوا می‌تواند به تسکین گلو درد ناشی از خشکی کمک کند.
درمان گلو درد ناشی از عفونت‌های باکتریایی (گلودرد استرپتوکوکی)
- آنتی‌بیوتیک‌ها: اگر آزمایش نشان دهد که گلو درد شما ناشی از باکتری استرپتوکوک است، پزشک آنتی‌بیوتیک تجویز خواهد کرد. بسیار مهم است که دوره کامل آنتی‌بیوتیک را طبق دستور پزشک مصرف کنید، حتی اگر علائم شما بهتر شدند. عدم تکمیل دوره درمان می‌تواند منجر به بازگشت عفونت یا عوارض جدی شود.
- علاوه بر آنتی‌بیوتیک‌ها، می‌توانید از روش‌های تسکین علائم مانند نوشیدن مایعات گرم و مسکن‌های بدون نسخه نیز استفاده کنید.
درمان گلو درد ناشی از علل دیگر
- آلرژی‌ها: درمان شامل اجتناب از آلرژن‌ها و استفاده از داروهای ضد حساسیت (آنتی‌هیستامین‌ها، اسپری‌های بینی).
- هوای خشک: استفاده از دستگاه بخور و نوشیدن مایعات بیشتر.
- رفلاکس معده: تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی، و در صورت لزوم، داروهای کاهش‌دهنده اسید معده.
- اجتناب از مواد محرک: دوری از دود سیگار، مواد شیمیایی و سایر محرک‌ها.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در حالی که بیشتر گلو دردها جدی نیستند، در شرایط زیر باید به پزشک مراجعه کنید:
- گلو درد شدید که بلع را بسیار دشوار می‌کند.
- مشکل در تنفس.
- تب بالا (به خصوص اگر بالای ۳۸.۵ درجه سانتی‌گراد باشد یا در کودکان زیر ۳ ماه).
- تورم غدد لنفاوی در گردن که دردناک هستند.
- لکه‌های سفید یا رگه‌های چرک روی لوزه‌ها یا پشت حلق.
- بثورات پوستی (مانند بثورات مخملکی که می‌تواند همراه با گلودرد استرپتوکوکی باشد).
- گرفتگی صدا یا خشونت صدا که بیش از دو هفته طول بکشد.
- گلو درد در کودکی زیر ۳ ماه همراه با تب.
- گلو دردی که پس از چند روز بهبود نمی‌یابد یا بدتر می‌شود.
سخن پایانی
گلو درد یک علامت رایج است که می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. در بیشتر موارد، ناشی از عفونت ویروسی است و با درمان‌های خانگی و استراحت بهبود می‌یابد. با این حال، افتراق آن از گلودرد استرپتوکوکی که نیاز به آنتی‌بیوتیک دارد، مهم است. با آگاهی از علائم، مراجعه به موقع به پزشک در صورت لزوم، و رعایت توصیه‌های درمانی، می‌توانید گلو درد خود را به درستی مدیریت کرده و سریع‌تر بهبود یابید.
سردرد: انواع، علل و روش‌های تسکین
آنفولانزا: تفاوت با سرماخوردگی و اهمیت واکسیناسیون
تب: علل، اهمیت اندازه‌گیری و زمان مراجعه به پزشک
بدون دیدگاه